Informator dla pracodawców oraz pracowników w związku z koronawirusem (SARS-CoV-2)

Podstawy prawne

• Ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
• Ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

Prawa i obowiązki pracodawcy

1. Pracodawca powinien ocenić ryzyko związane z wyjazdem służbowym pracownika w regiony, gdzie może być narażony na zarażenie koronawirusem i zapewnić mu odpowiednie środki ograniczające ryzyka związane z możliwością zarażenia oraz podjąć działania, które zminimalizują potencjalne zagrożenie, np. zorganizować tak wyjazd, by czas przebywania w niebezpiecznym miejscu był jak najkrótszy. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących wyjazdu służbowego pracownika w rejony zagrożone, dla pracodawcy powinny być wiążące zalecenia właściwych organów państwowych (m.in. Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych).
2. Pracownik, którego pracodawca wysyła w delegację w rejony zagrożone koronawirusem, może odmówić wykonania takiego polecenia ze względu na bezpośrednie zagrożenie swojego życia lub zdrowia oraz ryzyko rozprzestrzenienia choroby w kraju (art. 210 § 1 Kodeksu pracy).
3. Przepisy nie przewidują kierowania pracownika na dodatkowe badania lekarskie, w przypadku, gdy powraca do pracy po wyjeździe do regionu, w którym był narażony na zakażenie koronawirusem (art. 229 Kodeksu pracy).
4. Pracodawca nie ma podstaw prawnych do zbierania informacji dotyczących miejsca wypoczynku pracownika, a pracownik nie jest zobowiązany do ujawniania miejsca spędzania urlopu wypoczynkowego.
5. Pracodawca nie jest uprawniony do dokonywania samodzielnie oceny stanu zdrowia pracownika. Niedopuszczenie pracownika do pracy, ze względu na potencjalne zarażeniem wirusem może narazić pracodawcę na zarzutu o nękanie lub stosowanie mobbingu.
6. Pracodawca nie może zobowiązać pracownika powracającego do pracy z pobytu w strefie zagrożonej koronawirusem do wykorzystania urlopu wypoczynkowego.
7. Pracownikowi nie można zakazać korzystania ze środków komunikacji dalekobieżnej.
8. Pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Jeśli pracodawca uzyskał informacje, że pracownik przebywał w strefie, gdzie mógł zostać zarażony koronawirusem, może zaproponować mu świadczenie pracy zdalnej.
9. Warunki  świadczenia pracy zdalnej zostaną indywidualnie uzgodnione z pracownikiem.
10. Warunki  świadczenia pracy zdalnej nie mogą naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, np. norm czasu pracy. 
11. Pomimo tego, że praca zdalna, czy też telepraca wymaga zgodnego oświadczenia woli stron, pracownika i pracodawcy – na podstawie ustawy, polecenie takie będzie wiążące.
12. Ustawodawca nie określa przez jaki czas oznaczony może mieć miejsce praca zdalna. Wydaje się, że racjonalnym okresem jest czas wylęgania wirusa, który według GIS może trwać do 14 dni.
13. W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dziecko w wieku do ukończenia 8 lat), przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni.

Zalecenia dla pracowników

1. Pracodawca rekomenduje odwołanie wszystkich planowanych wyjazdów, w tym przede wszystkim w rejony, w których odnotowano największy poziom zachorowań.
2. Zalecane jest zrezygnowanie z udziału w imprezach i zgromadzeniach o charakterze masowym.
3. Pracodawca rekomenduje zrezygnowanie z korzystania komunikacji publicznej.
4. Pracodawca apeluje o natychmiastowe przekazanie (przed stawieniem się w pracy) informacji do działu kadr /bezpośredniego przełożonego lub pracodawcy o powrocie z rejonów o największy poziomie zachorowań lub innych niepokojących sytuacjach związanych z epidemią, celem podjęcia stosownych działań ochronnych.
5. Zaleca się, by osoby, które w ostatnich dniach wróciły z terenów, gdzie odnotowano przypadki zachorowań na koronawirusa, ograniczyły  aktywność przez 14 dni oraz stale monitorowały stan zdrowia.
6. W razie pojawienia się objawów takich jak: gorączka, kaszel, duszność i problemy z oddychaniem, należy natychmiast telefonicznie powiadomić  stację sanitarno-epidemiologiczną lub zgłosić się bezpośrednio do oddziału zakaźnego lub oddziału obserwacyjno-zakaźnego szpitala.
7. W sytuacji powzięcia przez pracodawcę informacji o tym, iż pracownik przebywał w strefie, gdzie mógł zostać zarażony koronawirusem, może zaproponować pracownikowi świadczenie pracy zdalnej. Warunki  świadczenia pracy zdalnej zostaną indywidualnie uzgodnione z pracownikiem.
8. Polecenie pracy zdalnej ma charakter wiążący.
9. Brak dostosowania się do polecenia i nieprzestrzeganie przez pracownika BHP może stanowić przyczynę nałożenia na pracownika kary porządkowej (upomnienia, nagany, kary pieniężnej), a nawet rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem i bez zachowania okresu wypowiedzenia (art. 100 w zw. z art. 211 pkt 2 i 7 k.p.).
10. Należy przestrzegać zasad higieny, w tym przede wszystkim:
11. często i dokładnie myć ręce wodą z mydłem (lub płynem dezynfekującym);
12. podczas kaszlu i kichania zakrywać usta i nos, a następnie umyć ręce wodą i mydłem lub płynem dezynfekcyjnym;
13. unikać bliskiego kontaktu z osobami z objawami przeziębienia i grypy;
14. unikać bliskiego kontaktu z innymi, jeżeli samemu się kaszle i ma gorączkę.

Pracodawca przypomina, że przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika, jest on obowiązany wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych, a także współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.